Bölüm 6: Merkeziyetsizlik Hareketi
Naval beşinci protokole ilişkin yazısını kaleme aldığında kripto paraların bu katman için muhtemel adaylar olduğunu vurgulamıştı. Her ne kadar erken davranmış ve teknolojinin olgunluğu ve ölçeklenebilirliği konusunda biraz naif davranmış olsa da, blok zinciri topluluğu gerçekten de ademi merkeziyetçiliğin en açık sözlü ve tutkulu savunucuları haline geldi.
Vitalik Buterin, Michael Saylor ve Robert Breedlove gibi büyük düşünürler ve polemikçiler geniş bir kitleye ve takipçi kitlesine ulaşmış, ancak söylemlerini neredeyse tamamen para sistemi üzerindeki gücün merkeziyetsizleştirilmesinin önemine odaklamışlardır.
Bugün, somut ürün başarısı gösteren (spekülatörlerden ziyade) çoğu kripto para projesi, merkeziyetsiz finans üzerine odaklanmakta. Uluslararası transferler, eşler arası borç verme, alınıp satılabilir türevler ve düzenlenmemiş menkul kıymetler gibi kullanım alanları, grafiklerde ve blockchain topluluğunun zihninde baskın konumdadır.
Ancak daha büyük blok zinciri hareketi henüz emekleme aşamasında. Tüm müjdeleme çabalarına rağmen, topluluk hala nispeten küçük ve orantısız: blok zinciri endüstrisinin siperlerinde zaman geçiren herkes size alanda gerçek mühendislerden çok daha fazla bankacı ve pazarlamacı olduğunu söyleyecektir.
Bu (düzenlenmemiş) finans üzerine odaklanmanın talihsiz sonuçlarından birinin, çektiği kalabalık olduğuna inanıyoruz. Bugün gördüğümüz şaşırtıcı miktarda dolandırıcılık ve sonuçsuz projeler, inşa edenler ve yenilikçiler yerine bankacıları ve pazarlamacıları çektiğinizde bekleyeceğiniz türden sonuçlardır.
2021'deki boğa koşusu, metaverse'in gelişimini finanse etmek için eşi benzeri görülmemiş miktarda sermaye ile gerçekten tarihi bir andı.
Blok zincirini ilk benimseyenler tarafından inşa edilen merkezi olmayan finansal altyapı, insanların heyecan duydukları bir vizyonu demokratik olarak finanse etmeleri için fırsat yaratmıştı.
Bu, hayatımız boyunca görülmemiş bir sermaye hareketi ve yeniden tahsisi idi, ancak birçoğu yanlış tahsis edildi. Bu büyük sermaye akışını karşılayacak yeterli sayıda geliştirici yoktu, bu yüzden kötü niyetli kişiler, yetersiz kadroya sahip projeleri halka pazarlamak için organize oldular - hatta tamamen hayali projelerin yaratılmasını finanse etmeye kadar gittiler.
Ve böylece, merkezi olmayan mühendisliğin büyük zaferleri, kamuoyunun hayal gücünde ve farkındalığında, etkinleştirdikleri istismarcı insanlar tarafından gölgede bırakıldı. Bu alanda daha fazla geliştiriciye ihtiyacı var.
Meta, Microsoft ya da Apple gibi tekil şirketlerin tüm blok zinciri alanının toplamından daha fazla mühendise sahip olması da düşündürücü bir karşılaştırma. Son işten çıkarmalarda Meta, 2021 boğa koşusunun zirvesinde web3'e aylık katkıda bulunanlardan daha fazla mühendisi işten çıkardı.
Parasal sistemi merkezsizleştirme ya da dijital ürünlere sahip olma vaadi, geliştiricilerden çok spekülatörleri cezbediyor gibi görünüyor.
Bu, sayıca az olan bazı blok zinciri mühendisleri tarafından olağanüstü şeyler başarılmadığı anlamına gelmiyor, ancak dilin geleceğinin altyapısına sahip olmak isteyen teknoloji devleri ile Merkeziyetsizlik ve eşit katılım şampiyonları arasındaki kaynak eşitsizliği çok cesaret verici değil. Ademi merkeziyetçilik hareketinin, daha büyük yenilikçileri ve geliştiricileri çekmek için daha acil sorunları çözme etrafında toplanması gerekiyor. Sermayeyi çekmek yeterli değil - Merkeziyetsizlik hareketinin daha fazla insan kaynağına ihtiyacı var.
Ayrıca - para kavramının yapay zeka çağında zarar görmeden hayatta kalacağından ne kadar eminiz? Turuncu hap hareketinin büyük bir ironisi de paranın merkezsizleşmeden çok önce anlamını yitirebilecek olmasıdır.
Merkeziyetsizlik hareketi bunun yerine çabalarını yapay zeka ve mekansal hesaplamanın ortaya çıkışına odaklamalıdır. Burada söz konusu olan, ekonomik çerçevelerin ötesinde, insan özerkliği ve bilişsel özgürlüğün özüne kadar uzanmaktadır. Teknoloji devlerinin dünyamızı nasıl algıladığımız ve dünyamızla nasıl etkileşim kurduğumuz üzerindeki artan kontrolü, merkeziyetsizlik hareketinin odağının acilen yeniden yönlendirilmesini gerektiriyor.
Beşinci protokol, altıncının tamamlayıcısı olarak parlak bir geleceğe sahip olabilir ve makine düşüncesi hızında uzay hakkında işbirliğine dayalı ve merkezi olmayan akıl yürütmeyi mümkün kılabilir. Böyle bir vizyon kesinlikle daha fazla gelişriticinin ilgisini çekecek ve ibreyi gözetim kapitalizminin distopik aşırılıklarından uzaklaştıracaktır.
Yaratıcı yapay zeka, mekansal bilişim ve paylaşılan artırılmış gerçekliğin kesişiminden vaat edilen ekonomik fırsatlar ile yaratıcılık ve verimlilik artışlarını abartmak zor, ancak bu durumun aşılması gereken teknolojik ve organizasyonel zorlukları da beraberinde getirdiği bir gerçek.
Bu güçlü teknolojinin günlük yaşamımızda bize yardımcı olmasını istiyorsak, dijital ikizi yollarımızın ve kamusal alanlarımızın ötesine, evlerimizin ve işyerlerimizin özel ve egemen alanlarına genişletmeliyiz.
Pratik açıdan bakıldığında, bu, ev ve işyerlerinden daha fazla sensör gerektirecek. Sensörlerin ürettiği çeşitli gözlem ve haritaların, tutarlı ve anlaşılabilir bir mekansal bilgi yapısında birleştirilmesi de gerekecek.
Belki de hepimiz eninde sonunda Jeff, Elon ve Mark'a mekansal verilerimizi gönüllü olarak sunacağız, ancak henüz istekli işbirlikçiler değiliz. İnsanların sürücü koltuğuna geri dönebilmeleri ve kontrolü büyük teknolojiden geri alabilmeleri için hala yollar var.
Ademi merkeziyetçilik hareketi ve kripto alanından liderler, 2024'ün başlarında Dünya Ekonomik Forumu'nda bir karşı saldırı düzenleyerek, merkezi olmayan fiziksel altyapı ağlarının (DePIN) büyük teknolojinin kanserli büyümesini engellemenin anahtarı olduğuna dair ikna edici bir argüman ortaya koydular.
Süvarilerin (ve son zamanlarda dronların) icadının savaşların yapılış şeklini değiştirmesi gibi, merkezi olmayan ağlar da işbirliği ve piyasa güçlerinin teknoloji oligopollerini geride bırakması için yeni fırsatlar sunuyor. Airbnb ve Uber'in evlerin ve arabaların kullanım oranını artırması gibi, merkezi olmayan fiziksel altyapı ağları da bilgisayarların ve sensörlerin kullanım oranını adil ve eşitlikçi bir şekilde artırmaktadır.
DePIN ağları, hem performans hem de maliyet açısından mevcut bulut mimarilerini birçok yönden geride bırakabilir, ancak aynı zamanda verilerin tek bir şirketin elinde toplanmasını da engelleyebilir.
DePIN'e olan ilginin artmasıyla birlikte, ademi merkeziyetçilik hareketi Satoshi'nin gerçek mirasının, insanların ve serbest piyasanın medeniyet için hayati önem taşıyan altyapıyı sahiplenmesine ve sürdürmesine izin vermek ve kar odaklı şirketlerin hegemonyasına meydan okumak olduğunu fark ediyor.
Last updated
